Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması

7256 SAYILI BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

17.11.2020 tarihli ve 31307 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” (“7256 Sayılı Kanun”) kapsamında yer alan bazı amme alacaklarının belli şartları taşıyor olmaları halinde tahsilinde yapılacak indirimler ve yapılandırmalar öngörülmekle bazı kanunlarda da değişiklikler yapılmıştır. Buna göre hangi amme alacaklarının, hangi tarihlere kadar yapılan başvurular doğrultusunda, ne oranda tahsillerinden vazgeçileceği, bu yapılandırmaların hangi şartlara bağlandığı ve kapsam dışı kalacak alacaklar ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması detaylı bir şekilde hükme bağlanmış bulunmaktadır.

Hazine ve Maliye Bakanlığına, il özel idarelerine ve belediyelere veyahut Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil daireleri gibi idareler tarafından takip edilen ve kesinleşmiş olan alacakların da Kanun kapsamında değerlendirilerek belli bazı şartlar altında tahsillerinden vazgeçilecek olması önem arz etmektedir.

7256 Sayılı Kanun’un 2’nci maddesinin yirminci fıkrasına göre kesinleşmiş bir alacağın yapılandırmasından bahsedebilmek için diğer şartların yanında özellikle, “Borçluların maddede belirtilen şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamalarının” zorunlu olduğu belirtilmektedir. Kanunun ortak hükümleri başlığı altındaki açıklamaları sebebiyle yapılandırmadan faydalanabilecek kesinleşmiş olan alacak kavramına, kanunun yayın tarihinde henüz yargılaması olan davaların da dahil edilebileceği değerlendirilmektedir.

Yapılandırma isteyen borçluların, yapılandırma hakkından yararlanmak için 31 Aralık 2020 tarihine kadar borcun tahsiline yetkili makama başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

İşbu bilgilendirme notu, 7256 Sayılı Kanun ile düzenlenen önemli olacağı düşünülen yapılandırma kapsamına alınabilecek amme alacaklarının değerlendirilmesi amacıyla oluşturulmakla, bazı kanunlarda doğrudan yapılan değişiklikler incelenmemiştir.

YÖNETİCİ ÖZETİ

7256 Sayılı Kanun ile getirilen düzenlemeler kapsamında amme alacaklarına ilişkin borçlara yönelik kanunun öngördüğü şartları yerine getiren borçlular ödemekle yükümlü oldukları idari para cezası, vergi borcu gibi amme borçlarının veyahut bunlara yönelik faiz, zam ve cezaların tahsil edilmesinden kurtulabileceklerdir. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için kanun usulen bazı gerekliliklerin yerine getirilmesini şart koşmuş olduğundan bu unsurların neler olduğu ve hangi tür amme alacaklarının kapsama alındığı konularının irdelenmesinde fayda vardır.

Borçluların amme borcunun türüne göre 7256 Sayılı Kanun’un sağladığı imkân ile nihai olarak ödenecek borcu birlikte değerlendirilmesi akabinde ilgili düzenlemeden yararlanılmak istenmesi sonucuna ulaşması halinde kanunda belirtilen süre içinde hareket edilmelidir.

I. YAPILANDIRMA KAPSAMINA ALINAN ALACAKLAR

7256 Sayılı Kanun’un 1’nci maddesi uyarınca yeniden yapılandırma alanına alınacak alacaklar şu şekildedir:

❖ Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerince tahsil edilen ve

a. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren, 31/8/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere dayalı bazı vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları² ile,

b. 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanuna göre verilen idari para cezaları ile 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlarca verilen idari para cezaları hariç, 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce verilen idari para cezaları,

c. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları (adli para cezaları hariç),

❖ 31/8/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları,

❖ Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve bu Kanunun yayımı tarihine veya bu Kanunun ilgili hükümlerinde belirtilen sürelerin sonuna kadar tahakkuk ettiği hâlde ödenmemiş olan alacaklar;

a. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan², 2020 yılı Ağustos ayı ve önceki aylara ilişkin sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları,

b. 2020 yılı Ağustos ayı ve önceki aylara ilişkin isteğe bağlı sigorta primleri ve topluluk sigortası primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları,

c. 31.8.2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş olan özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları ile 31.8.2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) yapılan tespitlere ilişkin olup ilgili kanunları uyarınca uygulanan idari para cezaları ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları,

d. İlgili kanunları gereğince takip edilen 2020 yılı Ağustos ayı ve önceki aylara ilişkin damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı ile bunlara bağlı gecikme zammı alacakları,

❖ İl özel idarelerinin, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’i amme alacakları,

❖ Belediyelerin;

a. 213 sayılı Kanun kapsamına giren ve 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin bazı vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, (2020 yılına ilişkin tahakkuk eden emlak vergisi ile iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin ikinci taksitleri hariç)³,

b. 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’i amme alacakları,

c. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 97’inci madde sine göre tahsili gereken ve vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ücret alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları,

d. 5393 sayılı Belediye Kanunu kapsamındaki belediyelerin su abonelerinden olan ve vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su, atık su ve katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları,

e. Büyükşehir belediyelerinin, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 11’nci maddesine göre vadesi 31/8/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları,

❖ 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamındaki büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin, vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları,

❖ Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarının (YİKOB) vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları 7256 Sayılı Kanun kapsamındadır.

II. KESİNLEŞMİŞ ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASI

7256 Sayılı Kanun’un 2’nci maddesi ile bazı “kesinleşmiş alacakların” kanun kapsamında aranan şartların yerine getirilmesi halinde tahsilinden indirim yapılacağı/vazgeçileceği anlaşılmaktadır. Bu noktada ilgili maddenin başlığına bakıldığında kesinleşmiş alacaklardan bahsedildiği görüldüğünden kesinleşmiş alacak kavramı ile hangi alacakların kapsam dahiline alındığının da irdelenmesi önem arz edecektir.

Bu kapsamda, kesinleşmiş alacaklar ifadesiyle, kanun yollarının tüketilmesi ve nihai bir karara hükmedilmesi yoluyla sağlanan bir kesinleşme olup olmadığı sorusu akıllara gelmektedir. Bu noktada kanunun ilerleyen hükümlerinde ve özellikle Ortak Hükümler başlıklı 3’üncü maddesinin on üçüncü fıkrasında belirtilen düzenlemelerin değerlendirilmesi gerekmektedir. İlgili kısımda, borcunun yapılandırılmasını isteyen borçlunun dava ve kanun yoluna başvurmamış veyahut başvurulmuşsa da vazgeçmiş olmaları gerektiği ifade edilmekle, ç bendinde “Bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere vazgeçilen davalarda verilen kararlar ile hükmedilen yargılama gideri, avukatlık ücreti ve fer’ileri talep edilmez ve bu alacaklar için icra takibi yapılamaz. Vazgeçme tarihinden önce ödenmiş olan yargılama giderleri ve avukatlık ücretleri geri alınmaz.” ifadeleri ile kanun düzenlemesinin yayınlandığı tarihte derdest olan davalarında vazgeçme dilekçesi akabindeki yargılama giderlerinin ne şekilde olacağı belirtilmiştir.

Bunun sonucu olarak kanun düzenlemesinden önce ilgili kanundan faydalanmak üzere bir vazgeçme dilekçesi verilemeyeceği değerlendirilerek, kanundaki alacağın kesinleşmiş olmasından kastedilenin ödenebilir/tahsili istenebilir hale gelmiş bir alacağın ifade edildiğinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Nitekim kanunun yürürlüğe girdiği tarihte borcuna ilişkin yargılama süreci devam eden borçlular da son başvuru tarihi olarak belirlenen 31.12.2020 tarihine kadar bu yargılama süreçlerinden vazgeçerek borcu tahsil edecek idareye bu hususu da belirterek yapılandırma talep edebileceklerdir.

Buna göre özellikle önem arz edeceğinin düşünüldüğü ve tahsilatından vazgeçilecek olan bazı borçlar şu şekildedir;

❖ Hazine ve Maliye Bakanlığına, il özel idarelerine ve belediyelere bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklardan bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil);

a. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan vergilerin ödenmemiş kısmının tamamının; bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ile aslı bu Kanunun yayımı tarihinden önce ödenmiş olanlar dâhil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının, 

b. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş vergi cezaları ile iştirak nedeniyle kesilmiş vergi cezalarının %50’si ve bu tutara gecikme zammı yerine, bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece gecikme zammından ibaret olması hâlinde gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan %50’sinin ve bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,

c. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve 1’inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendi kapsamında olan⁴ idari para cezalarının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine, bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaya bağlı fer’ilerin tamamının,

d. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve yukarıdaki bentlerin dışında kalan asli amme alacaklarının ödenmemiş kısmının tamamı ile bu alacaklara bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla uygulanan faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacaklarının tamamının,

e. 5736 sayılı Bazı Kamu Alacaklarının Uzlaşma Usulü ile Tahsili Hakkında Kanunun 1’inci ve 2’nci maddeleri gereğince⁵ ödenmesi gerektiği hâlde bu Kanunun yayımı tarihine kadar ödenmemiş olan tutarların bu madde kapsamında ödenmesi hâlinde 5736 sayılı Kanun gereğince hesaplanan binde iki oranındaki faiz alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

❖ Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklardan bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil);

a. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan gümrük vergilerinin ödenmemiş kısmının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla gümrük vergilerine bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ve aslı bu Kanunun yayımı tarihinden önce ödenmiş olanlar dâhil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının,

b. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve 4458 sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü nedeniyle gümrük vergileri asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş idari para cezaları ile 30.3.2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun iştirak hükümleri nedeniyle kesilmiş idari para cezalarının %50’sinin, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan %50’sinin,

c. Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş idari para cezalarının %30’u ve varsa gümrük vergileri aslının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan %70’i ile alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

❖ Madde 2/3 (a) uyarınca; İhtirazı kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk etmiş olan vergiler hakkında da yukarıdaki hükümlere paralel olarak tahsilden vazgeçilecektir.

Ancak, 7256 Sayılı Kanun kapsamına giren dönemlere ilişkin olup bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (17.11.2020) 213 sayılı Kanunun 15’inci maddesine göre⁶ mücbir sebep hâli ilan edilmesi nedeniyle beyanname verme ve ödeme süresi ertelenen vergilerden, ödeme süresinin son günü 2020 yılının Ekim, Kasım veya Aralık ayına tekabül edecek şekilde belirlenenler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmayacaktır.

❖ Madde 2/4 uyarınca; 7256 Sayılı Kanun kapsamında ödenecek olan motorlu taşıtlar vergisi ve bu vergiye bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar YİÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ait olduğu taşıt için, bu Kanun hükümlerinin ihlal edilmemiş olması koşuluyla, Kanun’da belirtilen ödeme süresi sonuna kadar Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 13’üncü maddesinin (d) fıkrası hükmü uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre, öngörülen şartlara uyulması halinde ilgili süreler boyunca, vergisi ödenmemiş veya 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci madde hükmüne göre taksitlendirilmemiş taşıtlara ait fenni muayene yapılamayacağı veyahut uçuşa elverişli belgesi verilemeyeceği hükmü uygulanmayacaktır.

Madde 2/6 uyarınca; 7256 Sayılı Kanun’un kapsadığı dönemlere ilişkin olup bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (17.11.2020) yargı kararı ile kesinleştiği hâlde mükellefe ödemeye yönelik tebligatın yapılmadığı alacaklar için mükelleflerce bu Kanunda öngörülen süre (31.12.2020 tarihine kadar) ve şekilde başvuruda bulunulması koşuluyla bu alacaklar da bu madde kapsamında yapılandırılacaktır. Bu hüküm kapsamına giren alacaklar için ayrıca tebligat yapılmayacak ve alacakların vade tarihi olarak Kanunun yayımı tarihi kabul edilecektir. Bu kapsamda yapılandırılan tutarların bu Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmemesi hâlinde de vade tarihinde değişiklik yapılmayacaktır.

❖ 2464 sayılı Kanunun 97’nci maddesine göre tahsili gereken ücretler ile su, atık su ve katı atık ücreti alacaklarından;

Vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olanlar ile bunlara bağlı fer’iler (sözleşmelerde düzenlenen her türlü zamlar dâhil) hakkında birinci fıkranın (ç) bendi hükümlerine göre yapılacak hesaplamalar sonucu belirlenen tutarların⁷ aynı fıkra hükümleri çerçevesinde ödenmesi hâlinde bu alacaklara bağlı cezaların ve fer’ilerin (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) tahsilinden vazgeçilecektir.

❖ Büyükşehir belediyelerinin, 2872 sayılı Çevre Kanunun 11’inci maddesine göre;

Vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan katı atık ücreti alacak asıllarının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’iler (sözleşmelerde düzenlenen her türlü zamlar dâhil) hakkında birinci fıkranın (ç) bendi hükümlerine göre yapılacak hesaplamalar sonucu belirlenen tutarların⁸ aynı fıkra hükümleri çerçevesinde ödenmesi hâlinde bu alacaklara bağlı cezaların ve gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’ilerin (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) tahsilinden vazgeçilecektir.

❖ Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklardan 2020 yılı Ağustos ayı ve önceki aylara ilişkin olup bu Kanunun yayımı tarihinden (17.11.2020) önce tahakkuk ettiği hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan;

a. 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan; sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi,

b. Bu Kanuna göre yapılan başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkânı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi,

c. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı, asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanunun yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilir.

d. Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen ve bu Kanun kapsamına giren alacakların; asıllarının bu Kanunun yayımı tarihinden önce ödenmiş olmasına rağmen, fer’ilerinin bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olduğu durumlarda, aslı ödenmiş fer’i alacağın %40’ının bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, kalan %60’ının tahsilinden vazgeçilir.

❖ Kesinleşmiş alacakların bu kanun kapsamında yapılandırılması için ise en önemli nokta 2’nci maddenin yirminci fıkrası hükmüdür. Buna göre; bu madde hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların maddede belirtilen şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şarttır.

III. BORÇLARININ YAPILANDIRILMASINI İSTEYENLERİN UYMASI GEREKEN USUL VE UYGULANACAK GENEL ESASLAR

7256 Sayılı Kanun’un borcun yapılandırılmasına ilişkin hükümlerinden yararlanmak isteyenlerin uyması gereken usule ilişkin belirlemeler 3’üncü maddede “Ortak Hükümler” adı altında ele alınmıştır. Konunun ortak hükümler adı altında düzenlenmesinden anlaşılmaktadır ki kanun kapsamına giren alacak türü yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda ele alınanlardan hangisi olursa olsun, borçlunun işbu 3’üncü madde hükmü kapsamında belirtilen düzenlemelere uygun olarak başvuruda bulunması ve ilerleyen süreci yürütmesi gerekecektir.

Buna göre Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların özellikle dikkat etmesi gereken hususlar şu şekildedir;

❖ Madde 3/1 a bendi uyarınca; Borçlarının yapılandırılmasını ve bu kapsamda tahsil işleminden vazgeçilmesini isteyen borçluların; 31.12.2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilgili idareye yazılı başvuruda bulunmaları gerecektir.

❖ Ayrıca borçlarının yapılandırılmasını isteyen borçluların, Hazine ve Maliye Bakanlığına, Ticaret Bakanlığına, il özel idarelerine, belediyelere ve YİKOB’lara bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksitini 31.01.2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil), Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ise ilk taksitini 28.02.2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitlerini ise bu tarihleri takip eden ikişer aylık dönemler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödemeleri şarttır.

❖ Hesaplanan tutarların peşin veya taksitler halinde ödenmesi mümkündür. Belirlenen tutarın peşin olarak ödenmesi halinde;

✓ Katsayı uygulanmaz,

✓ Fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %90’ının tahsilinden vazgeçilir,

✓ Madde 1/a (2) kapsamında olan ve bu Kanun kapsamında yapılandırılan idari para cezalarından %25 indirim yapılır,

✓ Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan (2’nci maddenin on dördüncü fıkrası kapsamındaki alacaklar hariç) %50 indirim yapılır.

❖ Hesaplanan tutarın tamamının ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde ise;

✓ Katsayı uygulanmaz,

✓ Fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlar üzerinden %50 indirim yapılır,

✓ Madde 1/a (2) kapsamında olan ve bu Kanun kapsamında yapılandırılan idari para cezalarından %12,5 indirim yapılır,

Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan (2’nci maddenin on dördüncü fıkrası kapsamındaki alacaklar hariç) %25 indirim yapılır.

❖ Hesaplan tutarların taksitle ödenmesi de mümkündür. Bu takdirde;

✓ İlgili maddelerde yer alan hükümler saklı kalmak şartıyla borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birinin tercih edilmesi şarttır.

✓ Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamayacaktır.

✓ Katsayı uygulanacaktır.

✓ Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil dairelerine bu Kanun kapsamında ödenecek olan alacakların 6183 sayılı Kanunun 41’inci maddesine göre kredi kartı kullanılmak suretiyle ödenmesi uygun görüldüğü takdirde, ödemeye aracılık yapan bankalarca, kart kullanıcılarına kredi kartı işlemine konu borç tutarının, taksitler hâlinde yansıtılması ve taksit ödeme aylarında hesaplarına borç kaydedilmesi koşuluyla, bu ödemeler için ödeme tarihi olarak kredi kartının kullanıldığı gün esas alınacak ve borçluya tahsilatın yapıldığını gösteren makbuz verilecektir. Taksitlerin kredi kartı kullanılmak suretiyle ödenmesi, katsayı uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir.

✓ Bu Kanuna göre ödenmesi gereken taksitlerin ilk ikisinin süresinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden; bir takvim yılında iki veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti (peşin ödeme seçeneğinin tercih edilmesi hâlinde ilk taksiti) izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanılmaya devam olunabilecektir.

✓ Ancak, İlk iki taksitin süresinde tam ödenmemesi ya da süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen diğer taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilecektir. Bu hüküm her bir madde ve alacaklı idareler açısından taksitlendirilen alacaklar için ayrı ayrı uygulanacaktır.

✓ Bu Kanun kapsamına giren alacakların yukarıda belirtilen şekilde, tamamen ödenmemiş olması hâlinde borçlular, ödedikleri tutarlar kadar bu Kanun hükümlerinden yararlanabileceklerdir. Kanun kapsamında yapılandırıldığı hâlde bu Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmeyen alacakların yapılandırma öncesi türü ve vadesi dikkate alınarak takip işlemleri ilgili mevzuat kapsamında yapılacak ve bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlamış olan takip işlemleri geçerliliğini koruyarak kaldığı yerden devam edecektir.

✓ Kanun kapsamındaki alacaklara ilişkin ilgili mevzuatta yer alan özel hükümler saklı kalmak kaydıyla taksit ödeme süresince zamanaşımı süreleri işlemeyecektir.

❖ 11/5/2018 tarihli ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanuna göre yapılandırılan ve bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla anılan Kanun kapsamında ödemeleri devam eden alacaklar açısından, borçlular talep etmeleri hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanabilir. Bu takdirde, 7143 sayılı Kanun kapsamında ödenen taksitler için yapılandırma hükümleri geçerli sayılır, bu şekilde ödenmiş taksit tutarlarına tecil tarihi ile ödeme tarihi arasında geçen süre için anılan Kanuna göre tercih edilen taksit süresine uygun katsayı uygulanır, kalan taksit tutarlarına konu alacaklar vadesinde ödenmemiş alacak kabul edilerek bu Kanunun ilgili hükümlerine göre yapılandırılır ve ödenmemiş taksitlere ilişkin kalan katsayı tutarlarının tahsilinden vazgeçilir.

❖ Bu Kanun hükümleri;

a. 5393 sayılı Kanunun geçici 5’inci maddesi, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 3’üncü maddesi kapsamında uzlaşılan alacaklar ile

b. 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun geçici 2’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılandırılan alacaklar,

c. 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun, 18.5.2017 tarihli ve 7020 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun hükümlerine göre bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla taksit ödemeleri devam eden alacaklar ile 6736 sayılı Kanuna göre tahakkuk eden alacaklar hakkında uygulanmayacaktır.

❖ Bu Kanundan yararlanılarak süresinde ödenen alacaklara, bu Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla Kanunun yayımı tarihinden sonraki süreler için faiz, gecikme zammı, gecikme cezası gibi fer’i amme alacağı hesaplanmayacaktır.

❖ Bu Kanuna göre ödenecek alacaklarla ilgili olarak, tatbik edilen hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacak ve buna isabet eden teminatlar iade edilecektir. Bu Kanuna göre ödenecek alacaklar nedeniyle tatbik edilen hacizlere konu mallar, borçlunun talebi hâlinde 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre alacaklı tahsil dairesince satılabilir. Bu talep, Kanun kapsamında ödenmesi gereken tutarların Kanun hükümlerine göre ödenmesine engel teşkil etmeyecektir.

❖ Bu noktada borçlarının yapılandırılmasını talep edecek olanlar adına önem arz eden bir diğer hüküm ise 3’üncü maddenin on üçüncü fıkrasıdır. Buna göre;

7256 Sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve ilgili maddeler uyarınca dava açmamaları veya açılan davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gereken borçluların, bu Kanun hükümlerinden yararlanabilmeleri için ilgili maddelerde belirlenen başvuru sürelerinde, yazılı olarak bu iradelerini belirtmelerinin zorunlu olduğu ifade edilmektedir. Borçlularca, bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere davadan vazgeçilmesi hâlinde idarece de ihtilaflar sürdürülmeyeceği de hüküm altına alınmıştır.

Bu kapsamda, borçluların 31.12.2020 tarihine kadar borçlarının yapılandırılması için yazılı olarak borçlu olunan idareye başvurmaları ve bu madde hükmü uyarınca, dava açmış ve kanun yoluna başvurmuş borçluların, dava veya kanun yolu başvurularından feragat etmiş olmaları gerekecektir. Ayrıca ilgili hükmün “Borçlularca, bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere davadan vazgeçilmesi hâlinde idarece de ihtilaflar sürdürülmez” yönündeki ifadesi uyarınca, hâlihazırda dava süreçleri devam eden borçlular açısından belirlenen süre içerisinde dava veya kanun yolu başvurularından vazgeçmelerinin yeterli olduğu anlamı ortaya çıkmaktadır. Bu takdirde Kanun gereği yapılan başvuru nedeniyle artık alacaklı idareler de uyuşmazlıklarda hak iddia etmeye devam edemeyecektir.

Davadan vazgeçme dilekçeleri ilgili tahsil dairesine verilmesi gerekmektedir. Bu dilekçelerin tahsil dairelerine verildiği tarih, ilgili yargı merciine verildiği tarih sayılarak dilekçeler ilgili yargı merciine gönderilir. Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince tahsili gerektiği hâlde tahakkuku diğer kamu idarelerince yapılan alacaklara ilişkin ilgili kamu idaresi aleyhine açılmış davalardan vazgeçme dilekçelerinin verileceği idari mercii belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve açtıkları davalardan vazgeçen borçluların bu ihtilaflarıyla ilgili olarak karar tarihine bakılmaksızın bu Kanunun yayımı tarihinden sonra tebliğ edilen kararlar uyarınca işlem yapılamayacaktır.

Bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere vazgeçilen davalarda verilen kararlar ile hükmedilen yargılama gideri, avukatlık ücreti ve fer’ileri talep edilmez ve bu alacaklar için icra takibi yapılamaz. Vazgeçme tarihinden önce ödenmiş olan yargılama giderleri ve avukatlık ücretleri geri alınamayacaktır. Bu Kanun kapsamına giren alacaklara karşılık kanunun yayımı tarihinden önce tahsil edilmiş olan tutarların ret ve iadesi yapılmayacaktır. 

 

¹ 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları; 2020 yılına ilişkin olarak 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları; 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları kapsama alınmıştır.

² 5510 Sayılı Kanun m.4/1,a,b,c bentleri uyarınca sigortalı sayılanlar şu şekildedir; a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ise; 1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, 2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar, 3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları, 4) Tarımsal faaliyette bulunanlar, c) Kamu idarelerinde; 1) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar, 2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar.

³ 213 sayılı Kanun kapsamına giren ve 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, 2020 yılına ilişkin olarak 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi (2020 yılına ilişkin tahakkuk eden emlak vergisi ile iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin ikinci taksitleri hariç) ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, bunların dışında kalan ve 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve vadesi 31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’i amme alacakları,

⁴ Bahsi geçen 1’inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendinde sayılan idari para cezaları şu şekildedir;“31.8.2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce verilen idari para cezaları (24.4.1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 7.11.1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanuna göre verilen idari para cezaları ile 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlarca verilen idari para cezaları hariç).

⁵ Bahsi geçen 5736 sayılı Bazı Kamu Alacaklarının Uzlaşma Usulü ile Tahsili Hakkında Kanunun 1’inci ve 2’nci maddeleri kapsamında, ilgili Kanun’un yürürlüğe girdiği 27.02.2008 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olup ödenmemiş olan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ikmalen, re’sen idarece tarh edilen vergi, resim, harç, fon, vergi ziyai ile usulsüzlük cezalarının belirli miktarda ve usulde ödenmesi halinde kalan alacakların tahsilinden vazgeçilmesi gibi hususlar düzenlenmiş bulunmaktadır. 

⁶ Bahsi geçen 15’inci madde hükmü şu şekildedir; “13 üncü maddede yazılı mücbir sebeplerden her hangi birinin bulunması halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemez. Bu takdirde tarh zamanaşımı işlemiyen süreler kadar uzar. Bu hükmün uygulanması için mücbir sebebin malüm olması veya ilgililer tarafından ispat veya tevsik edilmesi lazımdır.” 13’üncü madde kapsamında ele alınan mücbir sebepleri ise kanun hükmünde şu şekilde örneklendirilmiştir; “Mücbir sebepler: 1. Vergi ödevlerinden her hangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk; 2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler; 3. Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler; 4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısiyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması; gibi hallerdir.” 

⁷ Alacağa bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar esas alınacak; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde ise fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar esas alınacaktır.

⁸ Alacağa bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar esas alınacak; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde ise fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar esas alınacaktır.