31.12.2020 tarih ve 31351 sayılı Resmî Gazete’de, Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından çıkarılan Aracı Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (“III-45.2.a s. Tebliğ”) yayımlanmıştır. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (“Kanun”) 45’inci maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak hazırlanan III-45.2 sayılı Aracı Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (“III-45.2 s. Tebliğ”) ile aracı kurumların repo ve ters repo işlemleri sırasında uyacakları yükümlülüklerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. III-45.2 sayılı Tebliğ ile gerçekleştirilen değişikliklere aşağıda yer verilmektedir.
YÖNETİCİ ÖZETİ
31.12.2020 tarih ve 31351 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Aracı Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile III-45.2 sayılı Aracı Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’de gerçekleştirilen temel değişiklikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
(i) Repo ve ters repo işlemlerine konu edilebilecek finansal araçların kapsamı genişletilmiştir.
(ii) Repo ve ters repo işlemlerine konu finansal araçların değerlemesine ve teminatlandırılmasına ilişkin değişiklikler yapılmıştır.
(iii) Repo ve ters repo işlemlerinde mevcut olan yazılı sözleşme yapılması şartı, Sermaye Piyasası Kurulu’nun yatırım hizmet ve faaliyetleri ile yan hizmetlere ilişkin belge ve kayıt düzenine ilişkin düzenlemesi uyarınca mesafeli sözleşme yapılabilmesine imkân verecek şekilde düzenlenmiştir.
(iv) Repo ve ters repoya konu edilen finansal araçlar için aracı kurumlara işlem limiti tesis edilmiş olup; aracı kurumların kendilerinin veya sermaye, yönetim ve denetimlerine hâkim oldukları bağlı ortaklık, iştirak ve müesseseleri ile aracı kurumların mevduat ve katılım bankaları hariç nitelikli pay sahiplerinin ihraç ettiği finansal araçların tutarının, aracı kurum özsermayesinin %10’unu aşamayacağı hükme bağlanmıştır.
(v) Tebliğ’de gerçekleştirilen değişiklikler 1 Ocak 2021’de yürürlüğe girecek olmakla birlikte, işlem limitlerine ve işlemlerinin genel esaslarını düzenlemek üzere taraflar arasında yapılacak çerçeve sözleşmeye ilişkin değişiklikler 25 Ocak 2021’de yürürlüğe girecektir.
TEBLİĞİN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER
I. İşleme Konu Edilebilecek Finansal Araçlara İlişkin Düzenlemeler
III-45.2 sayılı Tebliğ’in “Aracı kurumlar tarafından repo ve ters repo işlemlerine konu edilebilecek finansal araçlar” başlıklı 6’ncı maddesinde aşağıdaki değişiklikler gerçekleştirilerek, repo ve ters repo işlemlerine konu olabilecek finansal araçların kapsamı aşağıdaki şekilde genişletilmiştir.
(i) Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi ve Türkiye Varlık Fonu’nun Kanun uyarınca ihraç ettikleri borçlanma araçları,
(ii) Türkiye’de yerleşik ihraççılar tarafından yurt içinde veya yurt dışında ihraç edilmiş gayrimenkul sertifikaları ve projeye dayalı menkul kıymetler,
(iii) Serbest fonlar hariç olmak üzere yatırım fonlarının katılma payları,
(iv) Hazine ve Maliye Bakanlığı ve kurum ve kuruluşları ile TCMB’nin üyesi veya ortağı olduğu uluslararası kuruluş niteliğindeki yabancı kuruluşlarca ihraç edilmiş borçlanma araçları, kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, projeye dayalı menkul kıymetler, varlığa dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler, ipoteğe dayalı menkul kıymetler ve ipotek teminatlı menkul kıymetler
söz konusu kapsama dahil edilmiştir.
Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve kurum ve kuruluşları ile TCMB’nin üyesi veya ortağı olduğu uluslararası kuruluş niteliğindeki yabancı kuruluşlarca ihraç edilmiş borçlanma araçları, kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, projeye dayalı menkul kıymetler, varlığa dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler, ipoteğe dayalı menkul kıymetler ve ipotek teminatlı menkul kıymetlerin repo ve ters repo işlemine konu edilmesi, buna ilişkin talebin Takasbank’a iletilmesi üzerine Takasbank tarafından belirlenecek tarihten sonra mümkün olabilecektir.
II. İşleme Konu Finansal Araçların Değerlemesi ve Teminat Oranlarına İlişkin Düzenlemeler
III-45.2 sayılı Tebliğ’in “İşleme konu finansal araçların değerlemesine ve teminat oranlarına ilişkin özel hükümler” başlıklı 7’nci maddesinde aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır:
A. Değerleme:
Borsa dışında gerçekleştirilen ve takas işlemleri merkezi karşı taraf uygulamasına tabi olmayan repo ve ters repo işlemlerinde, işleme konu finansal araçlardan;
(i) Yatırım fonlarının değerlemesinde SPK’nın yatırım fonlarının finansal raporlama esaslarına ilişkin düzenlemesinde yer alan hükümler esas alınacak olup,
(ii) Hazine ve Maliye Bakanlığı ve kurum ve kuruluşları ile TCMB’nin üyesi veya ortağı olduğu uluslararası kuruluş niteliğindeki yabancı kuruluşlarca ihraç edilmiş borçlanma araçları, kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, projeye dayalı menkul kıymetler, varlığa dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler, ipoteğe dayalı menkul kıymetler ve ipotek teminatlı menkul kıymetlerin değerlemesinde ise, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca çıkarılan Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları esas alınacaktır.
B. Teminatlandırma:
Borsa dışında gerçekleştirilen ve takas işlemleri merkezi karşı taraf uygulamasına tabi olmayan repo ve ters repo işlemlerinde, işleme konu finansal araçlardan;
(i) Yatırım fonlarının teminatlandırılmasında kullanılacak değerleme fiyatı ilgili kıymetin repoya konu edildiği günde Takasbank’a bildirilen son fiyat olup teminatlandırmada;
a. Para piyasası şemsiye fonuna bağlı fonlar için değerleme fiyatının %95’i,
b. Borçlanma araçları şemsiye fonuna bağlı fonlar ve borçlanma aracı endeksini takip eden borsa yatırım fonları için değerleme fiyatının %90’ı,
c. Hisse senedi şemsiye fonuna bağlı fonlar ve ortaklık payı endeksini takip eden borsa yatırım fonları için değerleme fiyatının %80’i,
d. Diğer şemsiye fonlara bağlı fonlar ile diğer borsa yatırım fonları (serbest şemsiye fonlara bağlı fonlar hariç) için değerleme fiyatının %85’i,
e. Gayrimenkul ve girişim sermayesi yatırım fonları için değerleme fiyatının %75’i esas alınacaktır.
(ii) Hazine ve Maliye Bakanlığı ve kurum ve kuruluşları ile TCMB’nin üyesi veya ortağı olduğu uluslararası kuruluş niteliğindeki yabancı kuruluşlarca ihraç edilmiş borçlanma araçları, kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, projeye dayalı menkul kıymetler, varlığa dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler, ipoteğe dayalı menkul kıymetler ve ipotek teminatlı menkul kıymetlerin teminatlandırılmasında değerleme fiyatının %100’ü esas alınacaktır.
(iii) Repo ve ters repo işlemlerine konu nakit ve teminatın farklı para birimlerinde olması durumunda yukarıda belirtilen teminat oranları %5 daha düşük olacak şekilde uygulanacaktır.
III. Çerçeve Sözleşme
III-45.2 sayılı Tebliğ’in “Repo ve ters repo işlemleri esasları” başlıklı 9’uncu maddesinde gerçekleştirilen değişiklik uyarınca, işlemlerin genel esaslarını düzenlemek üzere taraflar arasında yapılacak çerçeve sözleşme, SPK’nın yatırım hizmet ve faaliyetleri ile yan hizmetlere ilişkin belge ve kayıt düzenine ilişkin düzenlemesine göre yapılacaktır.
IV. İşlem Limiti
III-45.2 sayılı Tebliğ’in “İşlem limitleri” başlıklı 11’inci maddesinde gerçekleştirilen değişiklik ile, repo ve ters repoya konu edilen, aracı kurumların kendilerinin veya sermaye, yönetim ve denetimlerine hâkim oldukları bağlı ortaklık, iştirak ve müesseseleri ile aracı kurumların mevduat ve katılım bankaları hariç nitelikli pay sahiplerinin ihraç ettiği finansal araçların tutarının bir önceki ay sonu itibariyle hesaplanan aracı kurum özsermayesinin %10’unu aşamayacağı düzenlenmiştir.
YÜRÜRLÜK
III-45.2 sayılı Tebliğ’de gerçekleştirilen aracı kurumlar tarafından repo ve ters repo işlemlerine konu edilebilecek finansal araçlar ve işleme konu finansal araçların değerlemesi ve teminat oranlarına ilişkin söz konusu değişiklikler 1.1.2021 tarihinde, işlemlerinin genel esaslarını düzenlemek üzere taraflar arasında yapılacak çerçeve sözleşme ve işlem limitlerine ilişkin söz konusu değişiklikler ise 25.1.2021 tarihinde yürürlüğe girecektir.
