7257 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 2 Aralık 2020 tarihli ve 31322 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 47 maddeden oluşan Kanun; 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve bu değişikliklere bağlı olarak Katma Değer Vergisi Kanunu’nda birtakım değişiklikler öngörmektedir.
Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nda öngörülen önemli değişikliklere ve bunlara ilişkin değerlendirmelerimize aşağıda bölümler halinde yer verilmektedir.
I. DOĞAL GAZ PİYASASI KANUNU VE KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDAKİ ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER
1. Şirket Kurulumu ve Devir
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na eklenen madde ile bu maddenin yürürlük tarihinden önce Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları tarafından yurt dışında kurulan şirketlerin, Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde, Cumhurbaşkanlığı kararı ile ayrı bir şirket kurulmasına imkân tanınmıştır. Bu kurulacak yeni şirketlerin (“Yerel Şirket”),
(i) İlgili şubenin yurtdışında kurulan merkez şirketi (“Yabancı Şirket”) ile aynı ortaklar tarafından kurulması,
(ii) Ana Şirket ile işletme konuları, ticaret unvanları, sermaye ve ortaklık yapılarının aynı olması zorunlu kılınmıştır.
Söz konusu yeni kurulacak Yerel Şirketlerin kuruluşunun 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun bu madde hükmü ile çelişmeyen hükümlerine tabi olduğu ancak ayrıca esas sözleşmenin tescil ve ilanı öncesinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşünün alınması gerektiği belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen kapsam dahilinde Türkiye’de kurulacak Yerel Şirketlere, kuruluşlarını takiben 6 (altı) aylık süre içerisinde, Yabancı Şirketler’in her türlü, “haklarını, alacaklarını, yükümlülüklerini, taşınırlarını ve taşınmazlarını, gemilerini ve taşıtlarını, ruhsatlarını ve lisanslarını, fikri ve sınai haklarını, uluslararası kuruluşlar ve şirketler nezdindeki hisselerini ve ortaklıklarını, sözleşmelerini ve kredi anlaşmalarını, araçlarını, gereçlerini ve malzemelerini, yazılımlarını ve donanımlarını, yazılı ve elektronik ortamdaki kayıtlarını ve diğer dokümanlarını, taraf olduğu davaları ve icra takiplerini, bu maddenin yürürlük tarihinden önceki borçlarını ve personelini” devralma imkânı tanınmış ve bu devirlere ilişkin tüm devir, temlik ve intikal işlemleri ile bu işlemlerden doğan kazançlar ve bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenecek her türlü sözleşme, protokol ve kâğıtlar damga vergisi dâhil her türlü vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerden istisna tutulmuştur.
Yabancı Şirketler ile Türkiye’de kurulacak olan Yerel Şirketler arasında devir işlemi tamamlandığında Yabancı Şirketlerin Türkiye’deki şubeleri talep üzerine tasfiyesiz terkin olunacaktır.
Türkiye’de kurulacak olan Yerel Şirketlerin ortaklık yapısını değişiklikleri, yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmaları veya bir şirkete yüzde elliden fazla hisseyle ortak olmaları Cumhurbaşkanı yetkisi ve kararına tabi kılınmıştır.
Kanun teklifinde yer alan madde gerekçesine göre bu değişiklikle ulaşılmak istenen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı ortaklıkları tarafından yurt dışında kurulan Yabancı Şirketlerin ve halihazırda özellikle petrol, doğal gaz ve madencilik alanlarında faaliyet göstermekte olan şirketlerin ülkemiz enerji ihtiyacı ve ekonomisi açısından büyük ehemmiyet arz eden faaliyetlerini etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilebilmesidir.
2. Katma Değer Vergisi Kanunu Geçici 41’inci Madde
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’nda yapılan ve yukarıda detaylarına yer verilen değişiklik ile paralel olarak Katma Değer
Vergisi Kanunu’na eklenen geçici madde ile yukarıda bahsedilen Doğal Gaz Piyasası Kanunu ek 1’inci madde kapsamındaki devirlerin katma değer vergisinden müstesna olacağı düzenlenmiş ve bahsi geçen ek 1’inci maddenin uygulanmasında kolaylık sağlanmıştır.
3. Doğal Gaz Piyasası Faaliyetleri
Doğal Gaz Piyasa Faaliyetleri başlıklı 4’üncü maddenin dördüncü fıkrasına yapılan ekleme ile üretilen doğal gazın iletim şebekesi vasıtasıyla iletilmesinin teknik ve ekonomik olarak uygun olmadığı hallerde ve üretim yapan toptan satış şirketinin kendi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla,
(i) Üretim şirketi tarafından dağıtım şebekesine bağlantı yapılarak üretilen doğal gazın dağıtım şirketince öncelikle satın alınacağı ve
(ii) Gerekirse Kurul’un bu kapsamda satın alınacak doğal gaz bedelini belirleyeceği
düzenlenmiştir. Yine aynı maddeye eklenen bentler ile LNG ihracatı yapmak isteyen tüzel kişilerin ihracat lisanslarına yazılması ve yurt içinde teslim faaliyetinde bulunmamaları kaydıyla LNG taşıma faaliyetinde bulunabilecekleri, esas ve usuller Kurulca belirlenmek üzere dağıtım şirketlerinin boru hatlarının ulaşmadığı bölgelerde veya acil durum ve mücbir hallerde LNG veya CNG ile besleme yöntemiyle doğal gaz dağıtım faaliyetinde bulunabilecekleri öngörülmüştür.
Bu yeni düzenleme ile yerli üretim gazının iletim sistemine girişinin sağlanmasının teknik ve ekonomik açıdan uygun olmadığı hallerde, üretilen doğal gazın en ekonomik ve en hızlı şekilde satışa sunulabilmesini teminen dağıtım şebekesine girişine ve acil durum ve kriz anlarında doğal gaz arz sürekliliğinin sağlanabilmesini teminen mevcut doğal gaz iletim ve dağıtım şebekelerinin LNG veya CNG yöntemleriyle beslenmesine imkân tanınması amaçlanmaktadır.
4. Rekabetin Korunması
Rekabetin korunması ve geliştirilmesi, bilgi verme ve hesap ayrışımı başlıklı 7’nci maddeye eklenen dördüncü fıkra ile usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenmek üzere, doğal gaz tedarik etmekte olan şirketlerin iflası, lisanslarının iptal edilmesi ve/veya organize toptan doğal gaz satış piyasası çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucunda temerrüde düşmesi gibi nedenlerle doğal gaz tedarik edilemeyen veya serbest tüketici olma hakkına sahip olduğu halde gaz tedariki sağlanamayan tüketicilere gaz arzı sağlamak üzere Kurul’un bir veya birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirebileceği, eklenen beşinci fıkra ile ise Kurul’un piyasada rekabet ortamı oluşturmak amacıyla belirli bir lisans sahibini ya da sahiplerini yine Kurul tarafından belirlenen miktar veya orandaki doğal gazın organize toptan doğal gaz satış piyasasını kullanmak suretiyle alım satımını yapmalarını teşvik edebileceği ve/veya zorunlu hale getirebileceği düzenlenmiştir.
Organize toptan doğal gaz satış piyasasının faaliyete geçmesiyle birlikte doğal gaz piyasa derinliğindeki artış ile yükümlülüğünü yerine getiremeyen lisans sahiplerinin olması halinde, sistemin aksamadan işlemesini temin etmek amacıyla maddeye bu hükmün eklenmesi öngörülmüştür.
